LARENKS (GIRTLAK) KANSERİ

Larenks (gırtlak), boyunda, nefes borusunun hemen üzerinde bulunan, yetişkinlerde 5 cm uzunluğundaki bir tüptür. Larenks (gırtlak) sesimizin oluştuğu yerdir. Aynı zamanda yutkunma sırasında tükürüğün nefes borusuna kaçmasını önler ve solunan havanın da nefes borusundan akciğerlere gitmesini sağlar. Kısacası larenks (gırtlak) insan vücudunda solunum ve sindirim sistemlerinin birbirinden ayrıldığı noktadır.

Yiyecekleri yutarken veya yutkunurken larenkste bulunan bir yapı nefes borusunun üstünü sıkıca kapatarak akciğerlere yiyecek ve tükürük kaçmasını engeller. Bu yapı kapalı olduğunda yutulan her şey doğrudan yemek borusuna oradan da mideye geçer.

Ses telleri, gırtlakta V şekli oluşturan iki kas bandıdır. Bu tellerin arasından hava geçtiğinde titreşir ve sesi oluştururlar.

Larenks kıkırdaklardan oluşur ve larenksteki en büyük kıkırdak adem elmasıdır. Erkeklerde kadınlardan daha belirgin olan adem elması boynun önünde hissedilebilen yumru şeklindeki kıkırdaktır. Larenks 3 ana bölümden oluşur. Bunlar:

Supraglottis: Ses tellerinin üzerinde kalan alan.

Glottis: Ses tellerinin bulunduğu alan

Subglottis: Ses tellerinin altında kalan alandır.

Bu alanların her birinde görülen kanser oluşumu ise larenks (gırtlak) kanseri olarak adlandırılır.

Larenkste görülen hemen hemen tüm kanserler epitelyumda bulunan ince, düz skuamöz hücrelerden gelişirler. Bu hücrelerin katmanında başlayan kansere, skuamöz hücreli karsinom veya skuamöz hücreli kanser adı verilir.

Larenksteki çoğu skuamöz hücreli kanser, displazi adı verilen kanser öncesi bir durum olarak başlar. Mikroskop altında görüldüğünde, bu hücreler anormal görünür, ancak kanser hücreleri gibi de görünmez. Çoğu zaman, displazi kansere dönüşmez. Özellikle altta yatan neden durdurulursa (sigarayı bırakmak gibi), genellikle herhangi bir müdahale olmadan iyileşir.

Diğer nadir türler de gırtlakta veya hipofarinksten başlayabilir.

Minör tükürük bezi kanseri: Gırtlağın bazı bölgelerinde astar tabakasının altında minör tükürük bezleri bulunur. Bu bezler bölgeyi nemli tutmak için mukus ve tükürük oluştururlar. Nadir de olsa bu bezlerde kanser oluşumu gözlenebilir.

Sarkomlar: Çok nadir de olsa larenksin bağ dokularında görülen kanser oluşumudur.

Melanomalar: Larenks gibi vücudun iç mukozal tabakalarında oluşan kanserlerdir.

LARENKS (GIRTLAK) KANSERİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?

Gırtlak kanserinin kesin sebebi bilinmemekle birlikte gırtlak kanserine yakalanma riskini arttıran bazı risk faktörleri vardır. Farklı kanser türleri farklı risk faktörlerine sahiptir. Fakat risk faktörüne sahip olmak o kansere yakalanılacağı anlamına gelmez ve aynı şekilde kansere yakalanan herkes risk faktörlerine sahip olmayabilir. Gırtlak kanserinin risk faktörleri şunlardır:

Tütün ve alkol kullanımı: Tütün kullanımı baş ve boyun kanserlerinin en önemli risk faktörüdür. Bu bölgelerde görülen kanserlere yakalanma riski tütün kullanan insanlarda çok daha fazladır ve kullanılan tütün miktarı arttıkça kansere yakalanma riski artar. Fazla alkol kullanımı da sigara kullanımı kadar baş ve boyun kanserine yakalanma riskini arttıran bir faktördür. Hem tütün hem alkol kullanan insanlar en yüksek risk altındadır. Çünkü ikisi birlikte tüketildiğinde birbirinin risklerini arttırırlar.

Yetersiz Beslenme: Zayıf beslenme baş ve boyun kanserine yakalanma riskinde etkili bir faktördür.

HPV (Human Papilomavirus Enfeksiyonu): 150’den fazla virüsün oluşturduğu bir gruptur. Bazı HPV türleri penis, rahim ağzı, vajina, anüs ve boğaz kanserleri de dahil bazı kanser türlerine neden olabilir. HPV cilt teması ile bir kişiden diğerine geçebilir. HPV genellikle cinsel yolla bulaşır. HPV türleri arasında boğaz kanseriyle bağlantılı olanı HPV16 türüdür.

Cinsiyet: Gırtlak kanserinin erkeklerde görülme riski kadınlarda görülme riskinin riskinden fazladır.

Yaş: Gırtlak kanseri genellikle uzun yıllar içinde gelişir, bu nedenle gençlerde yaygın değildir. Gırtlak kanseri teşhisi konan insanların çoğu 65 yaşının üzerindedir.

Genetik Sendromlar: Bazı genlerdeki kalıtsal kusurları (mutasyonlar) olan insanların, gırtlak kanseri riski çok yüksektir. Bu sendromlardan bazıları şunlardır.

• Fanconi anemi:Bu durum birkaç genin kalıtsal kusurlarından kaynaklanabilir. Bu sendromu olan insanlar genellikle küçük yaşta lösemi veya aplastik anemiye yol açabilecek kan sorunları yaşarlar. Ayrıca ağız ve boğaz kanseri riskleri çok yüksektir.
• Diskeratozis konjenita:Bu genetik sendrom aplastik anemi, deri döküntüleri ve el ve ayak tırnaklarında anormalliklere sebep olabilir. Bu sendromu olan insanların gençlik yıllarında ağız ve boğaz kanseri geliştirme riski yüksektir.
• Kimyasallara maruz kalma:Ağaç, boya, metal, petrol, plastik ve tekstil endüstrisinde kullanılan bazı kimyasallara uzun süre yoğun bir şekilde maruz kalmak larenks kanserine yakalanma riskini arttırabilir.

LARENKS (GIRTLAK) KANSERİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Genellikle semptom ve belirtiler nedeniyle fark edilir. Belirtiler kanseri işaret ediyorsa teşhisi doğrulamak için testlere gereksinim duyulabilir. Belirti yaşamayan kişilerde genellikle farklı tıbbi problemler araştırılırken teşhis edilir. Larenks (gırtlak) kanseri teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

Tıbbi değerlendirme ve fiziksel muayene: Hastanın belirtileri, olası risk faktörleri, ailesinin kanser geçmişi ve diğer tıbbi durumlar değerlendirildikten sonra kapsamlı bir fiziksel muayene uygulanır. Özellikle boyun bölgesinde genişlemiş lenf düğümleri ve ağız ve boğazdaki anormal bölgeler incelenir.

Direk (esnek) laringoskopi: Gırtlak ve yakınlarındaki bölgelere bakmak için ağız veya burun yoluyla fiber optik bir laringoskop (ince, esnek, ışıklı bir tüp) kullanılır.

Dolaylı Laringoskopi: Gırtlak ve yakınındaki alanların görüntülenmesi için özel aynalar kullanılır.

Laringoskopi doktorun muayenehanesinde uygulanabilen bir teşhis yöntemidir, kolaylaştırmak için boğazın arka kısmına uyuşturan bir ilaç püskürtülerek uygulanır. Gırtlak kanseri aynı zamanda baş ve boyun bölgesindeki diğer kanserlerin riskini arttırdığından bu testler sırasında boğazın arka kısmı, ağız, dil ve boyun da dikkatlice incelenir.

Panendoskopi: Yemek borusu ve nefes borusu dahil olmak üzere gırtlak çevresindeki tüm alanın iyice incelenmesini sağlar. Genellikle genel anestezi altında ameliyathanede uygulanır. Bu uygulama sırasında kanser varlığından şüphelenilen alandan doku örneği alınabilir (biyopsi).

Görüntüleme Testleri: Kanserin ne kadar yayıldığının öğrenilmesi, tedavinin etkili olup olmadığı, tedavi sonrası olası tekrarlama belirtileri için kullanılabilir.

LARENKS (GIRTLAK) KANSERİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Kanserin tedavisine karar verilirken tümörün yeri, büyüklüğü, evresi, hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurulur.

Gırtlak kanseri erken evrede sesteki değişiklikler sebebiyle teşhis edilebilir. Bu kadar erken evrede teşhis edilebilen gırtlak kanserinin tedavisi lazer cerrahisi veya radyasyon tedavisiyle gerçekleştirilebilir. Kanser tedavisinden sonra sigara kullanımı kansere tekrar yakalanma riskini büyük ölçüde arttırır. Gırtlak kanseri daha ileri evrelerde teşhis edildiğinde uygulanan tedaviler daha farklıdır. Glottik bir kanserin tedavisinde genellikle ses tellerinin kaldırılması, radyasyon tedavisi veya lazer cerrahisi yöntemleri kullanılır. Supraglottik kanserlerin boyun lenf düğümlerine yayılma ihtimali daha yüksek olduğundan cerrahi uygulanırken muhtemelen lenf düğümleri de çıkarılır. Ameliyat sonrasında kanserin tekrarlama riskine karşı radyasyon terapisi veya kemoterapi düşünülebilir.

Çok ileri evrede teşhis edilen kanserler genellikle cerrahi, radyasyon tedavisi ve kemoterapi kombinasyonuyla tedavi edilir. Tek başına radyasyon terapisi daha yoğun tedavilerin uygun olmadığı durumlarda uygulanabilir. Gırtlak kanseri tedavisinde cerrahi hemen hemen her zaman gırtlağın çıkarılmasıdır (total larinjektomi). Fakat az da olsa parsiyel larinjektomiyle tedavi edilebilen gırtlak kanserleri vardır.

Çok büyük veya çok fazla yayılmış kanserlerin tedavisinde cerrahi uygun olmayabilir. Bu tür kanserler genellikle radyasyonla tedavi edilir. Radyasyon tedavisi kemoterapi veya hedeflenmiş ilaç tedavisiyle kombine bir şekilde uygulanabilir. Çok ileri evrede teşhis edilmiş kanserlerin tedavisinin amacı çoğu zaman kanserin büyümesini mümkün olduğu ölçüde engellemek veya yavaşlatmak ve kanserin sebep olabileceği semptomları hafifletmektir.

Larenks (Gırtlak) kanseri tedavisinde uygulanan cerrahiler şunlardır:

Endoskopik Rezeksiyon (Lazer Cerrahisi): Genellikle erken evrede teşhis edilebilmiş gırtlak kanserlerinin tedavisinde uygulanır. Hasta genel anestezi altında ağız yoluyla kullanılan aletlerle kanserli dokuların uzaklaştırılmasıdır.

Boyun Rezeksiyonu: Boyundan lenf düğümlerinin çıkarılması işlemidir. Ameliyat sonrası kanserin tekrarlama riskini azaltır.

Parsiyel Larinjektomi: Erken evre gırtlak kanseri veya tekrarlamış gırtlak kanserinin tedavisinde kullanılabilir. Gırtlağın bir kısmının çıkarıldığı ameliyattır. Ses tellerinin bir kısmının bırakılması sayesinde hastanın ameliyat sonrası konuşabilmesi sağlanır. Fakat hastanın sesi çok kısık olabilir. Ameliyat sırasında hastanın boynunda bir delik açılır. Kısa bir iyileşme süresinden sonra delik zamanla kapanır. Bu delik kapandığında hasta konuşmaya başlayabilir.

Total Larinjektomi: Gırtlağın tamamının çıkarıldığı operasyondur. Total larinjektomi sırasında hastanın boynunda açılan delik ameliyat sonrasında oksijen ihtiyacını karşılaması için kalıcı olur.

Parsiyel Larinjektomi ve Total Larinjektomide kullanılan cerrahi yöntemler şunlardır: