FİBROİD/MİYOM NEDİR?
Rahim fibroidleri (miyomlar) kadın üreme sisteminde en sık görülen, rahmin kendi düz kas liflerinden gelişen, iyi huylu (kanser olmayan) tümörlerdir. Çoğunlukla fiziksel muayenede teşhis edilemeyecek kadar küçüktür ve bir veya birden çok olabilir. Miyomlar her yaşta görülebildiği gibi, sıklıkla 30-40 yaş arası kadınlarda yaygındır. Boyut ve sıklık olarak da yaşa göre değişkenlik göstermekle beraber menopozla birlikte küçülebilirler. Fibroidler bulundukları yere göre sınıflara ayrılırlar:
İntramural Miyomlar: En sık görülen fibroid çeşididir. Rahmin kas dokusunda görülürler ve büyüyerek rahimde gerginlik yaratabilirler.
Subseröz Miyomlar: Rahim duvarının dışında gelişen fibroidlerdir ve çok büyük ebatlarda görülebilirler.
Submukozal Miyomlar: Rahim iç tabakasının altında oluşan miyomlardır. En fazla kanamaya sebep olan miyom çeşididir.
Pedünküllü (Saplı) Miyomlar: Rahim duvarının içinde ya da dışında bir kökten büyüyen, tümüyle duvara yapışık durumda olmayan miyomlardır.
FİBROİD/MİYOMLARIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Belirtiler tümörün sayısı ve boyutuna göre değişiklik gösterir. Tümör çok küçükse veya hasta menopoz dönemindeyse belirti gözlenmeyebilir. Miyom belirtileri:
- Adet dönemlerinde yaşanan aşırı kanamalar
- Pelvis bölgesinde veya sırtın alt kısmında hissedilen ağrı
- İdrara çıkmada artış
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Hamile kalmakta zorluk yaşamak
FİBROİD/MİYOMLARIN SEBEPLERİ NELERDİR?
Fibroidlerin sebebi net olarak bilinmemekle birlikte yapılan bazı araştırmalar ve klinik deneyimler sonucunda fibroid oluşma riskini arttıran bazı faktörler belirlenmiştir:
Hormonlar: Yumurtalıklar tarafından üretilen östrojen ve progesteron her adet döngüsü sırasında rahim astarının tekrar oluşmasına ve miyom büyümesinin teşvik edilmesine sebep olur.
Genetik değişimler: Çoğu miyomların genleri, normal rahim kas hücrelerinin genlerinden farklılık gösterir.
Büyüme faktörleri: İnsülin benzeri maddeler fibroid büyümesini etkileyebilir.
Kalıtım: Bireyin ailesinde fibroid görüldüyse bireyde de görülme şansı yüksektir.
Çevresel faktörler: Doğum kontrolü hapı kullanımı, obezite, D vitamini eksikliği, beslenme şekli ve alkol kullanımı fibroid oluşumu riskini arttıran diğer faktörlerdir.
RAHİM FİBROİDLERİNİN/MİYOMLARININ TANISINDA KULLANILAN YÖNTEMLER NELERDİR?
Rahim miyomları genellikle rutin pelvik muayene sırasında tesadüfen bulunurlar. Bu muayene sırasında miyom varlığından şüphelenilirse görüntüleme veya laboratuvar testleri uygulanabilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR): Bu görüntüleme testi miyomların büyüklüğünü ve yerini gösterebilir, farklı tümör tiplerini belirleyebilir ve uygun tedavi seçeneklerini belirlemeye yardımcı olabilir.
Ultrason: Pelvik muayene sırasında varlığından şüphelenilen miyomları haritalamak ve ölçmek için ses dalgalarının kullanılmasıdır. Rahmin görüntülerini almak için ultrason cihazı karın üzerinde hareket ettirilir veya vajinanın içine yerleştirilebilir. Eğer ultrason gerekli bilgiyi sağlamazsa histerosonografi, histerosalpingografi, histeroskopi yöntemleri kullanılabilir.
Histerosonografi: Submukozal fibroidlerin ve rahim iç zarının görüntülenmesi için kullanılan bir yöntemdir.
Histerosalpingografi: Röntgen görüntülerinde rahim çukurunu ve fallop tüplerini (yumurtalıkları rahme bağlayan tüpler) görünür hale getirmek için vücuda boya enjekte edilir. Eğer kısırlık söz konusu ise bu yöntem önerilebilir. Bu yöntem fallop tüplerinin açık olup olmadığını gösterir.
Histeroskopi: Serviksten (rahim ağzı) rahme uzatılan histeroskop adı verilen bir aletle rahim boşluğu genişletilerek rahim duvarlarıyla birlikte fallop tüplerinin açıklığının incelendiği yöntemdir.
Laboratuvar testleri: Adet kanamalarının anormal olması durumunda muhtemel nedenlerin araştırılması için testler gerekebilir. Kronik kan kaybı yüzünden anemi olup olmadığını araştırmak için tam kan sayımı yapılabilir veya kanama bozukluklarını ve tiroid problemlerini gözlemlemek için farklı kan testleri uygulanabilir.
RAHİM FİBROİDLERİNİN/MİYOMLARININ TEDAVİSİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER NELERDİR?
Rahim fibroidi olan çoğu kadında belirti veya semptom görülmez veya görülen semptomlar çok ağır değildir. Bu durumda rutin kontroller yapılarak müdahale etmeden beklemek iyi bir seçenek olabilir. Fibroidler kanserli hücre değillerdir ve büyümezler ya da çok yavaş büyürler. Kadınlar menopoza girip üreme hormonlarının seviyeleri düştüğünde fibroidler genellikle küçülür.
İlaç Kullanımı
Miyomlar için kullanılan ilaçlar adet döngüsünü düzenleyen, şiddetli adet kanaması ve pelvik basınç gibi semptomları tedavi etmeye yardımcı olan ilaçlardır. Bu ilaçlar miyomları ortadan kaldırmaz ama küçültürler.
MR rehberli ultrason cerrahisi:
Rahim fibroidi tedavisinde rahim koruyucu ve herhangi bir kesi gerektirmeyen bir yöntemdir. MR görüntüsü altında miyomlar hedef alınır ve onları yok etmek için ses dalgaları kullanılır.
Rahim arteri embolizasyonu: Rahmi besleyen damarlara küçük parçacıklar enjekte edilerek miyomların kan akışı kesilir. Kan akışı olmayan miyomlar küçülür veya tamamen yok olurlar. Bu tedavi yumurtalıklara ya da diğer organlara kan akışında değişimlere neden olabilir.
Miyoliz: Yüksek enerji, elektrik akımı veya lazer kullanılarak fibroidler yok edilir ve onları besleyen damarlar küçültülür.
Kriyomiyoliz: Fibroidlerin dondurulması işlemidir.
Miyomektomi: Rahim yerinde bırakılarak miyomlar vücuttan çıkarılır.
Histeroskopik miyomektomi: Fibroidler rahim içinde bulunuyorsa (submukozal) bu prosedür bir seçenek olabilir. Cerrah, vajinadan ve rahim ağzınızdan rahim içine sokulmuş enstrumanları kullanarak miyomlara erişir ve bu miyomları çıkarır.
Endometrial ablasyon: Rahme yerleştirilen özel bir aletle yapılan bu tedavide rahim astarını yok etmek için ısı, mikrodalga enerjisi, sıcak su veya elektrik akımı kullanılır. Anormal kanamanın durdurulmasında etkilidir.
Histerektomi: Rahmin vücuttan çıkarıldığı ameliyattır. Hamile kalma şansını ortadan kaldırır. Rahimle birlikte yumurtalıkların da alınması erken menopoza girmeye neden olur.
Fibroid tedavisinde cerrahi gerekirse uygulanabilecek yöntemler:
da Vinci Robotik Cerrahi
Cerrahın enstrümanları ve operasyon bölgesini gerçek haliyle görmesini sağlayan üç boyutlu, yüksek çözünürlüklü, floresan görütüleme özelliklerine sahip robotik kamera küçük kesilerden hastanın ameliyat bölgesine gönderilir. Cerrah, ameliyat odasında bulunan konsoldan 540 derece dönebilme özelliği olan bu enstrümanları kontrol ederek çok dar alanlarda insan elinin yapamayacağı manevralarla operasyonu gerçekleştirir. Hastanın karın bölgesinde açılan küçük kesilerden miyomlar (miyomektomi) veya rahim (histerektomi) çıkarılarak ameliyat sonlandırılır.
Hastanın koşulları uygunsa ileri yaşantısında hamile kalabilmesi için miyomektomi tercih edilmelidir. Miyomektomi ameliyatında; miyom rahimden çıkarıldıktan sonra, rahim dokusu katmanlar halinde düzgün bir şekilde kapatılmalıdır. Bu noktada robotik cerrahi 540 derece dönebilen bilek hareketli enstrümanları sayesinde karın içinde yüksek kalite de dikiş atılmasına olanak sunabilmektedir.
Fibroidler kanserli tümörler olmadığından lenf düğümlerinin çıkarılmasına gerek yoktur.
Açık Cerrahi
Hastada açılan büyük bir kesiden gerçekleştirilen operasyon az sayıda ve/veya küçük miyomların tedavisinde tercih edilen bir yöntem değildir. Çünkü hastada açılan kesinin büyüklüğü iyileşme süresiyle doğru orantılı olduğundan açık cerrahi yöntemi hastanın günlük aktivitelere dönüş süresini arttırır. Açılan kesiden miyomlar veya rahim çıkarılarak ameliyat sonlandırılır. Hastanın hamile kalma şansının devam etmesi uygun durumlarda miyomektomi seçilmelidir.
Laparoskopik Cerrahi
Ameliyat hastanın karın bölgesinden açılan kesilerden gerçekleştirilerek hastanın iyileşme süresinin hızlı olması sağlanır. Cerrah monitör aracılığıyla ameliyathaneye aktarılan, hastanın içinin iki boyutlu görüntüsü rehberliğinde laparoskopik aletlerle miyomları ya da rahmi vücuttan çıkararak ameliyatı gerçekleştirir.
