YEMEK BORUSU/ÖZOFAGUS KANSERİ
Yemek borusu, diğer adıyla özefagus, yutulan gıdayı sindirilmek üzere boğazdan mideye taşıyan uzun borudur. Özefagus ağzın sonundan mideye kadar uzanır ve yetişkinlerde yaklaşık uzunluğu 25 cm’dir. Üst, orta ve alt özefagus olmak üzere üç bölüme ayrılır. Yemek borusu kanseri yemek borusunda kanser hücrelerinin oluşmasıdır ve yemek borusu boyunca herhangi bir yerde oluşabilir. Erkeklerin yemek borusu kanserine yakalanma riski kadınlardan fazladır. Yemek borusu kanseri, dünya çapında kanser kaynaklı ölümlerin altıncı en yaygın nedenidir.
YEMEK BORUSU KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Erken evrede yemek borusu kanseri belirtiye neden olmayabilir. Yemek borusu kanseri belirtileri şunlardır:
- Yutma güçlüğü
- İstemsiz kilo verme
- Göğüs ağrısı, basınç veya yanma
- Hazımsızlık veya mide ekşimesi
- Öksürme veya ses kısıklığı
YEMEK BORUSU KANSERİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?
Yemek borusu kanseri, yemek borusundaki hücrelerin DNA’larında hatalar (mutasyonlar) oluştuğunda ortaya çıkar. Bu mutasyonlar hücrelerin büyümesi ve kontrolsüz olarak bölünmesine sebep olur. Bölündükçe biriken anormal hücreler yemek borusuna yakın dokulara ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilen bir tümör oluştururlar. Bu mutasyonların kesin nedenleri bilinmemektedir. Yemek borusu kanserine yakalanma riskinde rol oynayan faktörler:
- Beslenme alışkanlığı: Besinlerin hijyenik ortamda saklanmaması, uzun sürede tüketimi, katkı maddeleri, tütsülenmiş et tüketimi, çiğ besin tüketimi, konserve gıdaların sık kullanımı, besinlerin az çiğnenmesi, içecekleri çok sıcak tüketme alışkanlığı, yetersiz meyve ve sebze tüketimi yemek borusu kanserine yakalanma riskini arttıran nedenlerdir.
- Yemek borusundaki kronik tahriş: Yemek borusu kanserine neden olan değişikliklere katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.
- Yaş: 60 yaşın üzerindeki kişiler daha fazla risk altındadır.
- Cinsiyet: Erkeklerin yemek borusu kanserine yakalanma olasılığı kadınlardan daha fazladır.
- Sigara, alkol kullanımı
- Obezite
- Uzun süre mide asidine maruz kalmak
- Kanser hikayesi: Daha önce kanser tanısı konulmuş kişilerde aynı bölgede kanserin tekrarlama riski yüksektir.
- Göğüs veya üst karın için radyasyon tedavisi görmüş olmak
YEMEK BORUSU KANSERİNİN TANISI
Yemek borusu (özefagus) kanseri tanısı koymak için kullanılan testler şunları içerir:
- Endoskopi: Boğazdan yemek borusuna uzatılan ucunda kamera olan ince bir tüp yardımıyla boğaz ve yemek borusunun görüntülenmesi işlemidir.
- Biyopsi: Endoskopi sırasında kanser hücrelerinin bulunduğundan şüphelenilen bölgeden doku örneği alınması işlemidir. Doku örneği, kanser hücresi varlığını test etmek amacıyla laboratuvarda analiz edilir.
YEMEK BORUSU KANSERİ TÜRLERİ NELERDİR?
Yemek borusu kanseri, kanser hücrelerinin türüne göre sınıflandırılır. Kanser türü tedavinin belirlenmesinde önemli rol oynar. En yaygın yemek borusu kanseri türleri şunları içerir:
- Adenokanser: Yemek borusunda mukus salgılayan hücrelerde başlar.Adenokanser çoğunlukla yemek borusunun alt kısmında görülür.
- Yassı hücreli kanser: Yassı hücreler, yemek borusunun yüzeyini kaplayan düz, ince hücrelerdir. Yassı hücreli kanser, çoğunlukla özefagusun (yemek borusunun) üst ve orta bölümlerinde görülür ve dünya çapında en yaygın özefagus (yemek borusu) kanseridir.
YEMEK BORUSU KANSERİ EVRELERİ NELERDİR?
Yemek borusu kanseri tanısı konduğunda, kanserin evresini belirlemek tedaviye karar vermek için önemlidir. Özefagus kanserinin evrelemesinde kullanılan testler arasında endoskopik ultrasonografi (EUS), bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ve pozitron emisyon tomografisi (PET) yer alır.
Yemek borusu kanserinin evreleri:
- Evre 1: Kanserli hücreler özefagusun astarında mikroskobik olarak görünür ancak özefagusun astarının daha derin kısımlarında bulunmazlar.
- Evre 2: Bu evrede kanser hücreleri, yüzeysel tabakalarda ortaya çıkar. Yemek borusunun astarının ilk katmanlarını işgal etmeye başlamış ve yakındaki lenf düğümlerine yayılmış olabilir.
- Evre 3: Kanser hücreleri, özefagusun daha derin kas tabakalarını işgal etmiştir ve yakınlardaki lenf düğümlerine yayılmış olabilir.
- Evre 4: Kanser, kas tabakalarından yemek borusunun en derin katmanlarına ve yakın dokulara veya lenf bezlerine yayılmıştır.
- Evre 5: Kanser vücudun diğer bölgelerine yayılmıştır.
YEMEK BORUSU KANSERİ TEDAVİSİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER NELERDİR?
Özefagus kanseri için uygulanacak tedaviye karar verilirken kanser hücrelerinin türü, kanserin evresi ve hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurulur.
- Kemoterapi:
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalların kullanıldığı bir ilaç tedavisidir.Kemoterapi ilaçları tipik olarak yemek borusu kanseri hastalarında ameliyattan önce veya sonrasında kullanılır. Kemoterapi radyasyon terapisi ile kombine edilebilir. Yemek borusunun ötesine yayılmış gelişmiş kanserli insanlarda, kemoterapi kanserin yol açtığı bulgu ve belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olmak için tek başına kullanılabilir.
- Radyasyon tedavisi
Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili ışınların kullanılmasıdır. Radyasyon genellikle vücudunuzun dışındaki bir makineden gelip kanser hücrelerini hedef alır (dış ışın radyasyonu). Gerekli durumlarda, vücutta kanser hücrelerinin yakınına yerleştirilebilir. Radyoterapi çoğu kez yemek borusu kanseri olan kişilerde kemoterapi ile kombine edilir. Genellikle cerrahiden önce veya sonra kullanılır.
- Kombine kemoterapi ve radyasyon
Kemoterapi ve radyasyon terapisinin kombine edilmesi, her iki tedavinin de etkinliğini arttırabilir. Kombine kemoterapi ve radyasyon tek başına tedavi olarak uygulanabildiği gibi cerrahiden önce tümörü küçültmek için de kullanılabilir. Ancak, kemoterapi ve radyasyon tedavilerinin kombine edilmesi, yan etkilerin olasılığını ve ciddiyetini artırır.
- Endoskopik Rezeksiyon:
Kanser hücreleri yemek borusunun yüzeysel tabakalarıyla sınırlıysa ve yayılmamışsa, kanserli dokuyu ve onu çevreleyen az miktarda sağlıklı dokuyu vücuttan çıkarmak için uygulanan bir cerrahi yöntemdir. Boğazdan yemek borusuna uzatılan bir endoskopun (kamera bulunduran uzun ince tüp) sağladığı görüntü altında aynı tüpten gönderilen özel aletlerle kanserli doku etrafındaki belirli miktarda sağlıklı dokuyla beraber çıkarılır.
- Cerrahi :
Tümör boyutunun uygun olması, çevre dokulara fazla yayılım göstermemesi veya tıkanıklık gibi müdahale gerektiren klinik semptomlara neden olması gibi durumlarda kitlenin cerrahi yöntemlerle çıkarılması gündeme gelebilir. Yemek borusu /Özafagus kanseri tedavisi robotik cerrahi (robot yardımlı minimal invaziv cerrahi), açık cerrahi ya da laparoskopik cerrahi yöntemleriyle gerçekleştirilebilir
da Vinci Robotik Cerrahi
Cerrahın enstrümanları ve operasyon bölgesini gerçek haliyle görmesini sağlayan üç boyutlu, yüksek çözünürlüklü, floresan görütüleme özelliklerine sahip robotik kamera küçük kesilerden hastanın ameliyat bölgesine gönderilir. Cerrah, ameliyat odasında bulunan konsoldan 540 derece dönebilme özelliği olan bu enstrümanları kontrol ederek çok dar alanlarda insan elinin yapamayacağı manevralarla operasyonu gerçekleştirir.
Yemek borusu kanseri ameliyatları (özefagektomi ve özefagogastrektomi) açılan birkaç küçük delikten gerçekleştirilir. Tüm operasyon boyunca cerrah hastayla aynı odada bulunan cerrah konsolu aracılığıyla robotik enstrümanları kontrol eder. Konsolundaki üç boyutlu gerçek görüntü rehberliğinde enstrümanları kontrol eden cerrah insan elinden daha fazla hareket kabiliyetine sahip enstrümanlar yardımıyla dar alanlarda çok daha özgür hareket eder. Aynı zamanda ameliyat alanının görüntüsü ameliyathaneye iletilerek hasta başında bulunan cerraha da rehberlik eder. Robotik yemek borusu kanseri ameliyatları sırasında açılan kesilerin çok küçük olması ameliyat sonrasında hastanın günlük yaşantısına hızlı bir şekilde kavuşmasını sağlar.
Ayrıca robotik cerrahinin sahip olduğu ileri teknolojik enstrümanlardan biri de akıllı ölçüm yapabilen bu sayede anastomoz kaçaklarının önüne geçebilen ve yüksek hareket kabiliyetine sahip olan staplerinin (zımbalayıcı) olmasıdır. Akıllı stapler (zımbalayıcı) sayesinde saniyede 1000 den fazla doku kalınlığı ölçümü otomatik olarak yapılır ve dokuya uygun zımbalama ve kesme işlemi gerçekleşir. Staplerın bilek hareketli olması cerrahın dar alanlarda daha iyi hareket edebilmesine ve zımbalama-kesme işlemini güvenli bir şekilde yapabilmesine olanak sağlar
Açık Cerrahi
Yemek borusu kanserinin tedavisinde, yemek borusunun tümörlü bölümünün midenin üst kısmı ve yakın lenf düğümleriyle birlikte çıkarıldığı operasyona özefagektomi, yemek borusunun bir kısmı, yakın lenf düğümleriyle birlikte midenin de büyük bir kısmının çıkarıldığı operasyona ise özefagogastrektomi denir. Her iki operasyonda da kalan yemek borusu mideye bağlanır.
Laparoskopik Cerrahi
Yemek borusu kanserinin tedavisinde kullanılan ameliyatlar (özefagektomi ve özefagogastrektomi) hastanın karnında yapılan kesilerden iki boyutlu görüntü rehberliğinde yürütülür. Tüm operasyon boyunca hastanın başında bulunan bir cerrah tarafından yürütülen ameliyatta özel laparoskopik enstrümanlar kullanılır.
